Termal Macun nedir? nasıl uygulanır ?
Doğrusu, bu terimi Türkçe’ye en doğru biçimde
çevirebilmek zor. İngilizce Thermal Paste olarak adlandırılan bu
maddeyi dilimize herkes farklı bir şekilde çeviriyor çünkü. Termik Macun,
bence en yakın çeviri oldu. Bununla birlikte bu maddeye soğutucu veya yapıştırıcı
jel diyenlerde var. Isıyı oldukça hızlı ileten ve üzerinde tutmayan bu madde, genel
olarak ısı problemi olan çoğu elektronik devrede kullanılır. Silikon bazlı
olduğundan iletken değildir, bu yüzden herhangi bir tehlikesi yoktur.
Aslında bu maddeye “soğutucu” gibi bir isim
vermek oldukça yanlış. Çünkü bu maddenin aktif olarak soğutma yapmak gibi bir
işlevi yok. Termal macun, ısıyı kolayca ileten bir yapıya sahip olması sayesinde,
ısı fazlası olan bir parçadan, örneğin bilgisayarın işlemcisinden, ısıyı
dağıtabilen bu nedenle de daha soğuk olan bir parçaya, örneğin işlemcinin üzerine
taktığınız aluminyum soğutucuya ısı iletmekten başka bir iş yapmıyor aslında.
Nasıl Bir Maddedir, Nerede Bulunur?
Genelde beyaz renklidir, beyaz tutkala benzer. Zaten
kokusu da tutkalı andırır. Biraz yapıştırıcı özelliği vardır. Böylece
sürüldüğü maddelerin birbirinden kolayca ayrılmasını engeller, ama tek başına
yapıştırıcı işi görecek kadar da güçlü değildir. Katılaşmaz, akıcı da
değildir.
Açıkçası, bu maddeyi bulmak bir kaç ay önce,
şimdikine göre daha zordu. Neyse ki overclock konusu yaygınlaşınca, termik macun
kullanımı da arttı ve artık sadece elektronik malzeme satan yerler değil, bilgisayar
firmaları bile bu maddeyi bilir oldu. İlinizdeki elektronik malzeme satan dükkanlara
“soğutucu”, “soğutucu macun”, “ısı ileticisi” gibi
çeşitli isimlerini sayarak büyük ihtimalle bulabilirsiniz. İsmindeki karmaşadan
dolayı, nasıl bir şey olduğunu da anlatmayı deneyebilirsiniz. Belki bazı bilgisayar
parçası satıcılarında da bulunabilir, ama elektronik malzeme satan dükkanlarda hem
daha kolaylıkla, hem de daha uygun fiyatla bulabilirsiniz. Tüp veya kavanoz halinde
paketlenmiş olabilir, İstanbul’da en yaygın olarak küçük şeffaf kavanozlara
konulmuş halde satılıyor.
Bizim açımızdan, termik macunun kullanım alanı
bellidir. İşlemci ile fanın ****l heatsink’i arasında sürülerek, iki madde
arasındaki ısı iletimini kolaylaştırmak için kullanılır. Bildiğiniz gibi
işlemcinin üzerine takılan heatsink+fan ikilisi, işlemcinin sıcaklığını
düşürmek için kullanılır. İşlemcinin ısısı iyi bir ısı ileticisi olan
heatsink’e geçer ve heatsink’in üzerindeki fan heatsink’e doğru hava üfleyerek
heatsink’in üzerinde biriken ısıyı dağıtır. İşlemci ile heatsink arasındaki
iletim ne kadar iyi ise, işlemcinin sıcaklığı da o kadar kolay düşürülür.
İşlemci ile heatsink dediğimiz ****l parça
arasındaki ısı iletiminin aksamasına neden olan ise, iki yüzey arasındaki ufak
boşluklarda kalan havadır. Her ne kadar çıplak gözle bakınca işlemcinin üst
yüzeyi de, heatsink’in alt yüzeyi de pürüzsüz gözükseler de, aslında her iki
yüzeyde mikroskopik boyutta oldukça engebeli bir dokuya sahiptir. Bu nedenle, iki
yüzeyi birbirine bastırdığımızda, aslında birbirine fiziksel olarak temas eden alan
çok düşüktür, arada kalan hava ise kötü bir ısı ileticidir. Bu nedenle heatsink
ile işlemci arasında termik macun sürülür. Termik macun, aşağıdaki resimde
görebileceğiniz gibi, heatsink ile işlemci arasında bir katman oluşturacak ve ısı
iletmeyen boşlukları dolduracaktır.
Sıcaklığı Ne Kadar Düşürür?
Bu çok çeşitli faktörlere bağlıdır. Kasanın içi
ferah ve heatsink+fan ikilisi kaliteliyse, 8-10 derecelik bir düşüş sağlayabilir.
Fakat genellikle 5-6 derecelik bir düşüş sağlar. Sıcaklığın düşüş miktarı
mevsim, işlemcinin tipi gibi faktörlere de bağlıdır. En kötü koşullarda bile 2-3
derecelik bir düşüş sağlaması beklenir.
Tabii ki öncelikle overclock meraklısı arkadaşlara,
işlemcinin sıcaklığını düşürmelerinde yardımcı olur. Bununla birlikte sadece
overclock yapanların değil, tüm kullanıcıların termik macun kullanması
faydalıdır. Çünkü daha soğuk bir işlemci, daha uzun ömürlü bir bilgisayar ve
daha stabil bir sistem demektir.
Mümkün olduğunca az ve ince sürülmelidir. Fazla kaçarsa,
işlemci ile heatsink arasında çok kalın bir katman oluşturacaktır ve bu durumda
olumlu etkisi görülmeyebilir. Ama işlemci ve heatsink arasındaki boşluğu dolduracak
kadar fazla sürülmelidir. Önce heatsink alınır ve kare şeklinde bir bölgeye,
yandaki resimde görüldüğü gibi sürülür. Daha sonra, heatsink işlemcinin üzerinde
mümkün olduğunca sıkı bir şekilde takılır. Her ne kadar macun elektriksel iletken
özellik taşımasa da, yine de macunu kenarlara taşırmamaya dikkat etmeniz önemlidir.
Özellikle AMD Athlon ve Duron işlemcilerde, macunun işlemci üzerindeki kontaklara
bulaşmamasına dikkat ediniz.
Sıcaklık Düşmedi, Ne Yapabilirim?
Öncelikle, termik macunu münkün olduğunca az ve ince
sürdüğünüze emin olmalısınız. Eğer işlemcinin sıcaklığı eski derecesindeyse,
işlemciniz normal yöntemlerle daha fazla soğutulamıyor olabilir. Eğer işlemcinin
sıcaklığı artmış ise, kensinlikle fazla macun sürmüşsünüz demektir. Macunu
temizleyerek, ince bir tabaka halinde tekrar sürün.
Son zamanlarda piyasaya gümüş, bakır veya alüminyum
bazlı termik macunlarda çıktı. Bu macunlarda, az önce bahsettiğimiz silikon esaslı
macunun içine çok ince toz haline getirilmiş gümüş, bakır veya alüminyum
karıştırılıyor ve ısı iletimi konusunda çok daha etkin bir çözüm
oluşturuluyor. Bunlar daha etkin bir soğutma sağlamakla birlikte iletken oldukları
için çok dikkatli sürülmeleri gerekiyor, çünkü dışarıya taşan macunun bir kısa
devreye neden olması olası. Bu nedenle sadece işlemcinin çekirdeğine sürülmeliler
ve dışarı taşmamalılar. Sıradan termik macuna göre hayli pahalı olan bu tip
macunlar kullanılacak alana göre farklı kalınlıkta ****l parçacıkları içeren
türlere sahip. Sadece meraklılara ve iyi ısı iletimi gerektiren bazı özel durumlara
yönelik üretilen bu macunların örneklerine henüz ülkemizde rastlayamıyoruz.
